fbpx

NEWS:

w wydaniu tradycyjnym (papierowym) strona: 48

Ogrody miododajne

Gdy nadchodzą piękne, słoneczne dni, miło jest usiąść pod drzewem na skraju lasu, obserwować, jak pszczoły uwijają się na otaczających nas kwiatach, i słuchać ich radosnego bzyczenia. Ten obraz możemy przenieść do swojego ogrodu.
Rozmaitość roślin nektaro- i pyłkodajnych oraz wielość stylów ogrodowych pozwala na stworzenie przestrzeni, w której będziemy się czuć dobrze i która zwabi zapylacze.

Komponowanie ogrodu przyjaznego dla człowieka i pszczół jest fascynującym zajęciem pozwalającym obcować z tajnikami przyrody. Poznajemy wówczas warunki siedliskowe panujące wokół domu, dobieramy odpowiednie rośliny pokarmowe i tak projektujemy przestrzeń, by rezultat naszych prac cechował się walorami estetycznymi.

Pasieka nr 93 ([PAS93], styczeń-luty 2019, ogrody_glowne_(1))
fot. Pixabay, spenicillins

Poza wzbogaceniem bazy pożytkowej ogród pszczeli pełni szereg innych funkcji, w czym przypomina ogródek pszczelarski, o którego zaletach pisał profesor Mieczysław Lipiński. Jest więc to miejsce, idealne do uprawy mało znanych roślin będących obiecującym źródłem pyłku i nektaru, śledzenia ich rozwoju i badania atrakcyjnoś dla pszczół w lokalnych warunkach.

Jeżeli zdecydujemy się na wykorzystanie dzikich roślin miododajnych, możemy je potem wsiewać w już istniejące płaty zbiorowisk, polepszając tym zarówno pastwiska pszczele, jak i bazę pokarmową innych zapylaczy w naszej okolicy i przyczyniając się do ochrony szeregu pożytecznych organizmów.

Ogród miododajny jest też jedyną w swoim rodzaju „czatownią” umożliwiającą obserwację pracy pszczół na kwiatach. W końcu nasze rabaty mogą pełnić funkcję edukacyjną, szczególnie gdy prowadzimy działalność agroturystyczną czy pasiekę otwartą dla zwiedzających i grup szkoleniowych.

Obecność takiego ukwieconego zakątka sprawi, że nasze gospodarstwa będą rozpoznawalne, staną się ozdobą i wizytówką całej miejscowości.

Od czego zacząć?

Znajomość warunków siedliskowych panujących na działce, a przede wszystkim typu, wilgotności i odczynu gleby jest podstawą przy zakładaniu każdego ogrodu. Możemy je poznać, badając samodzielnie strukturę i pH gleby lub oddając do analizy laboratoryjnej próbki pobrane z miejsc cechujących się odmienną roślinnością, tak by ukazywały możliwie pełną zmienność podłoża.

Jest to szczególnie ważne w przypadku uprawy roślin miododajnych, które mogą znacznie słabiej nektarować w niekorzystnym dla siebie siedlisku.

zablokowane [...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Kolejny etap naszych rozważań będzie dotyczył ogólnych zasad doboru roślin do pszczelego ogrodu.

Pasieka nr 93 ([PAS93], styczeń-luty 2019, ogrody_mapa)
Mapa mrozoodporności fot. rosliny.urzadzamy.pl

Jak dobierać rośliny?

Spotykane w rozmaitych siedliskach, zadziwiające różnorodnością kształtów i kolorów – rośliny miododajne stanowią interesującą i wartościową grupę, którą można wzbogacić każdy zielony teren. Jak jednak dokonać odpowiedniego wyboru, tak by znalazły one w naszym ogrodzie odpowiednie warunki rozwoju i dobrze nektarowały?

Rośliny w przyrodzie tworzą ugrupowania przywiązane do określonych warunków środowiska, wykształcone w pewnym reżimie użytkowania (np. murawy, łąki, ciepłolubne dąbrowy) – tak zwane zespoły i zbiorowiska roślinne. Najlepiej rozwijają się i nektarują, gdy rosną w typowym dla nich klimacie i na odpowiedniej glebie, a także w optymalnych warunkach mikroklimatycznych.

zablokowane [...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Pasieka nr 93 ([PAS93], styczeń-luty 2019, ogrody_11)
Pięknie położona opuszczona pasieka inspiruje do zmian. fot. Maria Janicka

Kwiaty wydzielają nektar w zależności od temperatury i wilgotności powietrza. Gdy w powietrzu znajduje się dużo pary wodnej, nektar podnosi się wyżej w rurkach kwiatowych, przez co staje się dostępny dla pszczół. Dlatego też warto pomyśleć o wprowadzeniu do ogrodu roślin, które w takich warunkach staną się cennym źródłem pożytku.

Są to między innymi koniczyna łąkowa Trifolium pratense i firletka poszarpana Lychnis flos-cuculi.

zablokowane [...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Kompozycja

Gdy ustalimy, jakie grupy roślin będą najlepiej rosły w zapewnionych przez nas warunkach, będziemy mogli eksperymentować w kwestii ich doboru, tak by uzyskać upragniony efekt wizualny. Przestrzeń ogrodową możemy bowiem kształtować dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu poszczególnych elementów i urządzeń ogrodowych o określonych kształtach, a także pokrojem roślinności i jej kolorystyką.

Ważne jest, aby tak zaplanować nasadzenia, by powstała harmonijna, przyjemna w odbiorze kompozycja; pamiętajmy więc, by nie tworzyć przestrzennego chaosu (np. nie zapełniać trawnika przypadkowymi elementami). Jak pisała jedna z największych angielskich projektantek ogrodów, Gertrude Jekyll, gromadzenie roślin jest jak kupowanie farb, a tworzenie ogrodu przypomina malowanie obrazu.

Pasieka nr 93 ([PAS93], styczeń-luty 2019, ogrody_04)
fot. Maria Janicka

Wysokość i pokrój – dbamy o odpowiednie proporcje

Ludzie przez wieki starali się zrozumieć, co stoi za tym, że wiele struktur w przyrodzie postrzegamy jako piękne. Odpowiedź odnaleźli w zachowaniu równowagi i odpowiednich proporcji. To oznacza, że w praktyce rozmieszczenie każdej rośliny lub grupy roślin powinno być przemyślane, tak by równoważyły się one pod względem rozmiarów, masy i koloru, i wspólnie utworzyły zbalansowaną całość.

Mówiąc słowami innej projektantki, Rosemary Alexander, proces ten przypomina komponowanie grupy do obrazu z martwą naturą.

zablokowane [...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Kolory mówią do nas…

Człowiek widzi część widma obejmującą fale o długości od ok. 700 do 400 μm. Po rozszczepieniu wiązki światła w pryzmacie lub na kroplach deszczu widzimy tęczę, kolejno po sobie następujące barwy: czerwień, pomarańcz, żółć, zieleń, błękit, indygo i fiolet.

Oko ludzkie funkcjonuje na bazie układu trójchromatycznego, w którym barwami podstawowymi są czerwona, żółta i niebieska, pochodnymi pomarańczowa, zielona i fioletowa, a dopełniającymi do szarości czerwona i zielona, żółta i fioletowa oraz niebieska i pomarańczowa.

Znając zasady łączenia poszczególnych barw, mamy dobre podstawy do tworzenia interesujących aranżacji na rabatach.

Pasieka nr 93 ([PAS93], styczeń-luty 2019, kolory2)

zablokowane [...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Wspomnianej wyżej Gertrude Jekyll zawdzięczamy podstawy stosowania koloru w ogrodzie. Według niej odpowiednie zestawienie i układ barw sprawią, że kompozycja będzie przyjemna w odbiorze. I tak jako spokojne i relaksujące odbieramy aranżacje, w których ciepłe barwy zajmują centrum, a chłodne – obrzeża.

Bardzo pozytywnie odbieramy też współistnienie jednego głównego koloru i jego odcieni. Poza tym ciekawy efekt daje sąsiedztwo barw dopełniających, co dobrze się sprawdzi w przypadku kwiatów najchętniej odwiedzanych przez pszczoły.

Dozwolone są więc wszelkie kombinacje kolorystyczne, jeśli tylko będą cechowały się smakiem i umiarem.

Kolory mówią do pszczół…

Pszczoły postrzegają barwy w inny sposób niż człowiek. Choć więc i u nich występuje układ trójchromatyczny, oko pszczoły jest wrażliwe na zakres widma przesunięty w stronę fal krótszych. Oznacza to, że pszczoły nie widzą czerwieni, są natomiast wrażliwe na kolor żółty, niebieski i ultrafioletowy.

zablokowane [...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Podsumowanie

Celem artykułu było zainspirowanie czytelników do stworzenia własnego ogrodu lub miododajnej rabaty. Mogą one nawiązywać do miejsc znanych ze spacerów, odtwarzać układy występujące w naturze, a jednocześnie zostać wzbogacone o rośliny ozdobne, nie rosnące dziko w Polsce.

zablokowane [...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

dr Maria Janicka
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Literatura

Alexander R., (2012) Podstawy projektowania ogrodów. Podręcznik, PWRiL, Warszawa.

Banaszak J., (1987) Pszczoły i zapylanie roślin, PWRiL, Poznań.

Banaszak J. (1993) Ekologia pszczół. PWN, Warszawa-Poznań.

Bojarczuk C., Chomińska Z., Guderska J., Lipiński M., Ostrowska W., Wojtacki M., (1974) Poradnik pszczelarski, PWRiL, Warszawa.

Janicka M., (2018) Odtwarzanie tradycyjnych ogrodów przydomowych jako metoda ochrony pszczół, [w:] Michołap P., Szymański E.M. (red.), Wybrane aspekty życia pszczół, Górnołużyckie Stowarzyszenie Pszczelarzy, Zgorzelec: 79–88.

Janicka M., (2017) Tworzenie siedlisk zastępczych jako metoda ochrony usług ekosystemów, [w:] Ptak M., Szymański E.M., Zaremba-Warnke S. (red.), Wybrane aspekty usług ekosystemowych, Towarzystwo Naukowe Jakość i Środowisko, Jelenia Góra: 123–133.

Janicka M., Poszwa M., (2015) Ochrona lokalnej przyrody – ogrody przyjazne pszczołowatym, [w:] Szymański E.M. (red.), Pszczelarstwo a ochrona pszczół, Górnołużyckie Stowarzyszenie Pszczelarzy, Zgorzelec: 30–40.

Janicka M., Poszwa M., (2018) Rabaty ziołowo-warzywne przyjazne pszczołowatym, [w:] Michołap P., Szymański E.M. (red.), Wybrane aspekty życia pszczół, Górnołużyckie Stowarzyszenie Pszczelarzy, Zgorzelec: 69–78.

Jekyll G., (1908) Colour in the flower garden, Country Life Ltd., George Newnes Ltd., Covent Garden, W.C.

Lipiński M., (2010) Pożytki pszczele. Zapylanie i miododajność roślin, PWRiL, Wyd. Sądecki Bartnik, Warszawa – Stróże.

Matuszkiewicz W., (2008) Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, PWN, Warszawa.

Newbury T., (2004) Sztuka projektowania ogrodów, Wyd. Elipsa, Poznań.

Siewniak M., Mitkowska A., (1998) Tezaurus sztuki ogrodowej, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa.

Strobel K. J., (2010) Róże. Najpiękniejsze i najodporniejsze odmiany. Komponowanie, rozmnażanie, pielęgnacja, Bauer-Weltbild Media, KDC, Warszawa.

Wirth P., (2003) Ogród krok po kroku. Od czego zacząć, KDC, Warszawa.

Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U., (2002) (Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski). Instytut Botaniki PAN, Kraków.


 Wydanie tradycyjneZamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"